Menu
Menu
Menu
Pierwsza szkolna męska drużyna harcerska powstała 12 grudnia 1920 roku, a więc w dziewięć miesięcy po upaństwowieniu Prywatnego Gimnazjum Realnego w Chrzanowie. Czterdziestu siedmiu uczniów zrzeszonych w tej organizacji przyjęło za swego patrona Tadeusza Kościuszkę. Drużynę prowadził profesor gimnazjum Tadeusz Gdula, przy pomocy ucznia kl.IV Jana Mąsiora. Młodzież została podzielona na cztery zastępy: Puchacze, Wilki, Orły, Jastrzębie. Całość zależała od komendy chorągwi krakowskiej ZHP. Izba harcerska mieściła się w sali Towarzystwa Gimnastycznego "Sokół", gdzie codziennie odbywały się dyżury. Drużyna spotykała się na cotygodniowych zbiórkach, podczas których omawiano rozkazy tygodniowe i miesięczne, okólniki komendy Chorągwi, zasadnicze pojęcia o harcerstwie, statut i regulaminy ZHP oraz pisma i czasopisma harcerskie (prenumerowano: "Goniec Harcerski", "Harcerz", "Harcmistrz", "Światowid", "Orli Lot"). Z inicjatywy chrzanowskich harcerzy 21 kwietnia 1921r. w Jaworznie założono drużynę im. Kazimierza Pułaskiego. Jej pierwszym drużynowym został uczeń kl.IV Zenon Garczyński. Dla uzyskania funduszów drużyna urządziłaś maja 1921 r. na boisku "Sokoła" publiczny popis gimnastyczny połączony z festynem. Na plebiscyt górnośląski złożyła drużyna 777 Mk (marek polskich), na cegiełkę wawelską harcerzy chorągwi krakowskiej 500 Mk.
W roku szkolnym 1929/21 drużyna zorganizowała kilka bliższych i dalszych wycieczek po powiecie. 15 października 1921 powstała drużyna żeńska im. Królowej Jadwigi. Drużynową została uczennica kl.IV Helena Ochniczówna. Z kolei 19 listopada 1921 r. w Trzebini została powołana do życia drużyna im. Karola Chodkiewicza pod kierownictwem drużynowego Zdzisława Groczka, również ucznia klasy IV.
W ponad rok po powstaniu pierwszej chrzanowskiej drużyny, 4 kwietnia 1922 r. zawiązał się Komitet Przyjaciół Harcerstwa w Chrzanowie, którego prezesem został dr Kazimierz Woynarowski.W roku szkolnym 1922/23 w szkole istniał hufiec harcerski złożony z drużyn: chrzanowskiej, jaworznickiej orazjednej drużyny żeńskiej. Drużyną żeńską opiekował się Zdzisław Krawczyński, męską chrzanowską Tadeusz Gdula (obaj uczący w gimnazjum), a jaworznicką Stanisław Ringer, aptekarz z Jaworzna. W roku szkolnym 1923/24 drużynę żeńską prowadziła Maria Kruszyńska. W późniejszych latach zawiązały się w Jaworznie jeszcze dwie drużyny: rzemieślnicza i gromada zuchów "Wilczęta", a w trzebińskiej szkole podstawowej robotnicza i rzemieślnicza. W związku z powstaniem tych drużyn zorganizowano hufce środowiskowe w Chrzanowie, Jaworznie i Trzebini. Na ich czele stali odpowiednio: prof. Tadeusz Gdula, Kazimierz Stawarski, ks. Marian Luzar. Drużyny brały udział w uroczystościach narodowych oraz same urządzały różne przedstawienia np: "Jasełka", "Orlęta", wieczornice, opłatek, festyn itp. W wakacje 1925 r. drużyny i zastępy obu hufców urządzały wycieczki w Tatry, a ponadto obozy letnie stałe: drużyna chrzanowska w Łomnicy, drużyny jaworznickie w Czorsztynie, trzebińskie w Płokach.
W roku szkolnym 1925/26 każda z drużyn otrzymała własną izbę harcerską. Odbyło się w sumie 197 wycieczek i zorganizowano obozy wakacyjne.
W kolejnym roku szkolnym 1926/27 drużyny urządziły Dzień i Tydzień Harcerstwa, które połączone były ze zlotami harcerstwa powiatu chrzanowskiego. Zorganizowano 97 wycieczek oraz letnie obozy harcerskie w okolicach podgórskich i na Wileńszczyźnie. Hufiec chrzanowski nadal prowadził Tadeusz Gdula. Początkiem roku szkolnego 1927/28 Komenda Chorągwi Krakowskiej zezwoliła dr Eugeniuszowi Freundowi na założenie trzeciej drużyny chrzanowskiej pod nazwa "Dzieci Burzy" oraz zatwierdziła odznakę dla pierwszej drużyny chrzanowskiej. Harcerze hufca chrzanowskiego wzięli udział w uroczystości poświęcenia własnego sztandaru. W tym samym roku szkolnym w trzech hufcach były razem 33 zastępy i 107 harcerzy. Oprócz uczniów chrzanowskiego gimnazjum do hufców należeli również studenci, uczniowie szkół podstawowych i dokształcających, robotnicy i rzemieślnicy oraz urzędnicy. Ruchem harcerskim w powiecie chrzanowskim objętych było w sumie 385 młodych ludzi. Przy trzech głównych hufcach funkcjonowały też osobne hufce przysposobienia wojskowego i wychowania fizycznego. Nad drużynami harcerskimi opiekę sprawowali: profesorowie ze szkoły i Jan Chrząstkowski, Zdzisław Krawczyński oraz ks. Jan Wolny i inż. Władysław Zechenter. W roku szkolnym 1928/29 zorganizowano 10 obozów oraz przeprowadzono kurs strażacki, którego instruktorem był powiatowy instruktor pożarnictwa.
We wrześniu 1930 prof. Tadeusz Gdula przekazał zarząd hufca chrzanowskiego prof. dr Zdzisławowi Krawczyńskiemu. Przybocznym mianowano Tadeusza Skrodzkiego. W roku szkolnym 1931/32 dwóch harcerzy reprezentowało powiat chrzanowski na Zlocie Skautów Słowiańskich w Pradze; zorganizowano wyprawy na Babią Górę, do Pilska, Ojcowa, Krakowa oraz sześciodniową wycieczkę do polskich i czeskich Tatr, pod opieką Zdzisława Krawczyńskiego, podczas której zdobyto szczyt Garłuch. W lecie harcerze wyjechali na czterotygodniowy obóz pod namiotami w powiecie żywieckim. Podczas zawodów strzeleckich z broni małokalibrowej chrzanowscy harcerze zajęli II miejsce, wzięli również udział w zjeździe rowerowym organizowanym przez Komendę Chorągwi w Krakowie.
Hufiec chrzanowski opiekował się stale grobem Włocha Elii Marchettiego z oddziału gen. Franccsco Nullo, który biorąc udział w bitwie pod Krzykawką w 1863 r. zginął i został pochowany na cmentarzu w Chrzanowie. W roku szkolnym 1932/33 w Chrzanowie powstała drużyna kolejowa oraz gromady zuchowe. W lipcu 1933 r. hufiec chrzanowski urządził miesięczny obóz stały na "Łopacie" pod Żegiestowem. Z obozu odbyły się wycieczki: dwie do Krynicy przez pasmo Jaworzyny oraz sześciodniowa w Pieniny i Tatry. W ciągu roku szkolnego zorganizowano: kurs zastępowych (w okresie bożonarodzeniowym), szereg wycieczek w najbliższe okolice i w Jurę Krakowsko- Wieluńską. Opiekunem drużyn gimnazjalnych z ramienia szkoły i komendantem hufca był profesor gimnazjum Zdzisław Krawczyński.
W roku szkolnym 1933/34 hufiec chrzanowski liczył sześć drużyn harcerskich i dwie gromady zuchów, które prowadził prof. dr Zdzisław Krawczyński. Drużyna gimnazjalna liczyła 25 członków. W ciągu roku szkolnego zbiórki drużyny odbywały się co tydzień. Podobnie wycieczki drużyn całego hufca odbywały się również co tydzień, najczęściej w pobliską Jurę Krakowsko - Wieluńską. Urządzono również ćwiczenia polowe w najbliższej okolicy. W czasie wakacji, w miesiącu lipcu drużyna gimnazjalna urządziła dwa obozy wędrowne. Pierwszy: przez Szwajcarię Kaszubską do morza, dalej brzegiem na Hel, a następnie przez Gdynię i Warszawę z powrotem. Drugi: przez pasmo limanowsko - myślenickie do Krynicy, Żegiestowa i w Tatry, (z Zakopanego powrót koleją).
Na początku roku szkolnego 1919/20, z inicjatywy i pod przewodnictwem wychowawców, wszystkie klasy zorganizowały się w rządzone odrębnym statutem Gminy Szkolne. Ich działalność przez wszystkie lata do II wojny światowej miała za zadanie wyrabiać w uczniach poczucie honoru, obowiązku, sumienności, patriotyzmu oraz przyczyniać się do podnoszenia poziomu naukowego, estetycznego i etycznego. Zarząd Gminy składał się z wójta i urzędników, którym przydzielone były określone funkcje i władza w zakresie powierzonych im czynności. Posiedzenia Rady Gminnej odbywały się w każdej gminie przynajmniej raz w miesiącu. Dotyczyły spraw podatku gminnego, składek na cele humanitarne i narodowe.
W ramach stałej działalności Gminy odbywały się sądy koleżeńskie i ocena postępowania regulaminowego uczniów. Były one wydawane z bezstronnością i sprawiedliwością, a ich praca wychowawcza spotykała się z szacunkiem i poważaniem wszystkich uczniów i nauczycieli. Do obowiązków Gminy w kolejnych latach należało włączanie się do organizowania uroczystości szkolnych, przedstawień, dofinansowywanie pozaszkolnej działalności uczniów i wspieranie, w ramach możliwości, akcji socjalnych na terenie szkoły i miasta. Wieloletnim kuratorem tej organizacji był profesor Józef Gruszeczka.
Każdego roku szkolnego Gminy Szkolne wraz z Radą Gmin do stałego zakresu obowiązków dołączały imprezy i działania o charakterze okolicznościowym. Były to m. in.:
Rady Gmin nie były jedyną organizacją o charakterze wychowawczo - społecznym. 15 września 1920 roku założona została Pomoc Koleżeńska. Na mocy walnego zgromadzenia wszystkich uczniów stała się stowarzyszeniem z własnym statutem i liczbą członków obejmujących wszystkich uczniów szkoły. Pierwsze wpisowe wynosiło 3 Mk i stworzyło "żelazny fundusz", pozwalający rozpocząć działalność wśród najbiedniejszej młodzieży gimnazjum. Comiesięczne składki w wysokości 2 Mk umożliwiały całoroczną działalność. Zwolnieni z niej byli uczniowie najbiedniejsi, ale i oni w ramach własnych możliwości wpłacali składki ochotniczo.
Pomoc Koleżeńska fundowała podręczniki do wypożyczalni podręczników, udzielała zapomóg biednym uczniom (na przykład w formie lekarstw, kupna kart kolejowych lub jednorazowych stypendiów) i pożyczek. Kolejnymi kuratorami byli profesorowie szkoły: Tadeusz Gdula, a potem przez wiele lat Kazimierz Bachorz. Do szczególnie interesujących akcji Pomocy Koleżeńskiej należało: zakupienie płaszczy, czapek i ciepłej bielizny oraz rozprowadzenie ich wśród najuboższych uczniów po obniżonej cenie (wg postanowień Zarządu Pomocy). W roku szkolnym 1920/21, zakup drzewek dla Bursy (1923/24) czy zakup parcelki w Żegiestowie i oddanie jej Towarzystwu Przyjaciół Młodzieży Gimnazjalnej, celem wybudowania na niej kolonii wakacyjnej (1933/34).
"Celem nauczania uczniów rzadkiej dzisiaj oszczędności, zaproponowano po raz pierwszy Kasę Oszczędności" - taką notatkę czytamy w sprawozdaniu z działalności szkoły w roku szkolnym 1927/28.
Ze szczególnie obszernym sprawozdaniem spotykamy się w roku 1929/1930. Podsumowuje ono trzy lata działalności Kasy. Nowością było zorganizowanie 30 października 1929 roku Dnia Oszczędności, w którym oprócz oficjalnego odczytania danych dotyczących oszczędzania poszczególnych uczniów i klas, rozlosowano nagrody pieniężne w kwocie 120 zł (ofiarodawcą było Towarzystwo Zaliczkowe, Komunalna Kasa Oszczędności, Bank Ludowy i Komitet Rodzicielski) wśród najaktywniej oszczędzających członków Kasy. Przyjemny ten zwyczaj był powtarzany każdego roku podczas obchodów uświetniających powołanie organizacji aż do wybuchu wojny. Stałym jej opiekunem był Kazimierz Bachorz.
W notatce ze sprawozdania z działalności szkoły w roku 1926/27 pojawia się pierwszy zapis dotyczący spółdzielni "Sklepik Uczniowski". Zarządem Sklepiku kierował profesor Tadeusz Gdula. Spółdzielnia do roku 1939 zajmowała się zaopatrywaniem członków (którymi byli najczęściej wszyscy uczniowie szkoły) w artykuły piśmiennicze i szerzyła ideę spółdzielczości. W kolejnych latach można się również spotkać z informacją, że Sklepik znacznie rozwinął swoją działalność, przejmując obowiązki zaopatrywania w artykuły spożywcze istniejącą w gimnazjum kuchnię szkolną.
